Indus Waters Treaty | भारताने 1960 च्या सिंधू जल करारावर स्थापन झालेल्या एका लवादाच्या निकालाला अवैध ठरवत तो पूर्णपणे फेटाळला आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाने कठोर शब्दांत निवेदन जारी करत या स्वयंघोषित लवादाला बेकायदेशीर ठरवले असून, त्याने सिंधू जल कराराचेच उल्लंघन केल्याचा आरोप केला आहे. भारताने हा लवाद पाकिस्तानच्या सांगण्यावरून रचलेले नाटक असल्याचा दावाही केला आहे.
या लवादाच्या निर्णयावर भूमिका स्पष्ट करत परराष्ट्र मंत्रालयाने निवेदनात म्हटले आहे की, “1960 च्या सिंधू जल कराराच्या उल्लंघनात स्थापन झालेल्या या तथाकथित लवादाने जम्मू-काश्मीरमधील किशनगंगा आणि रातले जलविद्युत प्रकल्पांवर आपल्या अधिकारांबाबत ‘पूरक निकाल’ दिला आहे.
या लवादाला भारताने कधीही मान्यता दिलेली नाही. त्याची स्थापना हेच कराराचे गंभीर उल्लंघन आहे. त्यामुळे, या लवादाची कोणतीही कार्यवाही आणि निकाल पूर्णपणे अवैध आहे.” भारताने या लवादाला पाकिस्तानच्या हातातील बाहुले ठरवत कठोर टीका केली आहे.
पहलगाम येथील दहशतवादी हल्ल्यानंतर भारताने सिंधू जल करार निलंबित केल्याचे पुन्हा एकदा स्पष्ट केले आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाने म्हटले आहे, “जोपर्यंत पाकिस्तान सीमापार दहशतवादाला पाठिंबा देणे थांबवत नाही, तोपर्यंत भारत या कराराखालील कोणतीही जबाबदारी पाळण्यास बांधील नाही.” पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी यापूर्वीच “रक्त आणि पाणी एकत्र वाहू शकत नाही” आणि “दहशतवाद आणि चर्चा एकत्र होऊ शकत नाही” असा स्पष्ट संदेश दिला होता.
भारताने या लवादाच्या स्थापनेला आणि त्याच्या निकालाला पूर्णपणे नाकारले आहे. परराष्ट्र मंत्रालयाने स्पष्ट केले की, हा लवाद पाकिस्तानच्या हितासाठी कार्यरत आहे आणि त्याला आंतरराष्ट्रीय कायद्यांतर्गत कोणताही आधार नाही. भारताने आपली भूमिका ठामपणे मांडताना, दहशतवादाला पाठिंबा देणाऱ्या देशाशी कोणत्याही कराराच्या अंमलबजावणीवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे.
सिंधू जल करार काय आहे?
1960 मध्ये जागतिक बँकेच्या मध्यस्थीने भारत आणि पाकिस्तान यांच्यात झालेला सिंधू जल करार हा ऐतिहासिक करार आहे. यानुसार, बियास, रावी आणि सतलज या पूर्वेकडील नद्यांचे पाणी भारताला, तर सिंधू, झेलम आणि चिनाब या पश्चिमेकडील नद्यांचे पाणी पाकिस्तानला मिळते. भारताला पश्चिमेकडील नद्यांवर मर्यादित बांधकाम आणि जलविद्युत प्रकल्प उभारण्याची परवानगी आहे. मात्र, किशनगंगा आणि रातले प्रकल्पांवर पाकिस्तानने वेळोवेळी आक्षेप घेतले आहेत, ज्यावरून हा वाद निर्माण झाला आहे.
