Ahmedabad Plane Crash | अहमदाबादच्या सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून उड्डाण केल्यानंतर काही क्षणांतच एअर इंडियाचे ((Air India Plane Crash) बोइंग 787 ड्रीमलाइनर विमान कोसळले. या दुर्घटनेत विमानात असलेले 242 प्रवासी आणि कर्मचारी यांचा मृत्यू झाला.
लंडनला निघालेले हे विमान 600 फुटांपेक्षा कमी उंचीवर पोहोचले आणि लगेचच शहरातील मेघाणी नगर परिसरात कोसळले. अपघाताचे नेमके कारण अद्याप स्पष्ट झालेले नाही. मात्र, अशा घटनांनंतर नेहमीप्रमाणे, विमानाचे अवशेष तपासले जातील. तसेच, ब्लॅक बॉक्स (Plane Black Box) शोधून अपघाताचे कारण शोधले जाईल. तपास सुरू असतानाच, आता अधिकाऱ्यांना दोन्ही ब्लॅक बॉक्सपैकी एक सापडला आहे, ज्यामुळे अपघातामागील कारण शोधण्यास मदत होईल.
ब्लॅक बॉक्स काय आहे आणि तो का महत्त्वाचा?
रिपोर्टनुसार, विमानातील दोन ब्लॅक बॉक्सपैकी, विमानाच्या मागील बाजूस असलेला एक ब्लॅक बॉक्स सापडला असून तो सुरक्षित ठेवण्यात आला आहे. नागरी विमान वाहतूक संचालनालय या उपकरणातील रेकॉर्डिंग्जचे विश्लेषण करण्यासाठी ते ताब्यात घेईल. विमानाच्या पुढील भागातील दुसरा ब्लॅक बॉक्स अजूनही सापडलेला नाही.
ब्लॅक बॉक्स म्हणजे फ्लाइट रेकॉर्डर होय, ज्याची सुरुवात 1950 च्या दशकाच्या सुरुवातीला झाली. आंतरराष्ट्रीय नागरी विमान वाहतूक संघटनेनुसार, ऑस्ट्रेलियन जेट-इंधन तज्ज्ञ डॉ. डेव्हिड रोनाल्ड डी मे वॉरेन यांना 1953 मध्ये एका विशेष पथकात सामील केले गेले होते, जे जगातील पहिले व्यावसायिक जेट विमान, ‘डे हॅव्हिलँड कॉमेट’मध्ये होत असलेल्या हवेतील स्फोटांचे विश्लेषण करत होते.
हे विमान 1952 मध्ये व्यावसायिक ऑपरेशनसाठी सुरू केले गेले होते, परंतु सुरुवातीच्या वर्षांत त्याचे मोठे अपघात झाले. सुरुवातीला या कल्पनेला विरोध झाला. मात्र, 1956 पर्यंत वॉरेनने ‘एआरएल फ्लाइट मेमरी युनिट’ नावाचे प्रोटोटाइप तयार केले, जे चार तासांपर्यंत आवाज आणि फ्लाइट डेटा संग्रहित करण्यास सक्षम होते.
ब्लॅक बॉक्सच्या सुरुवातीच्या काळात, माहिती मेटल स्ट्रिपवर रेकॉर्ड केली जात होती, नंतर ती मॅग्नेटिक ड्राइव्ह्समध्ये अपग्रेड केली गेली आणि त्यानंतर सॉलिड-स्टेट मेमरी चिप्समध्ये रूपांतरित झाली.
ब्लॅक बॉक्समध्ये मिळेल महत्त्वाची माहिती
प्रत्येक व्यावसायिक विमानात दोन ब्लॅक बॉक्स असतात: एक फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर आणि दुसरा कॉकपिट व्हॉइस रेकॉर्डर. यांच्या रेकॉर्डिंग्जमुळे क्रूच्या “मेडे” कॉल, उड्डाणानंतरच्या काही महत्त्वाच्या सेकंदांतील पुनर्प्राप्तीचे प्रयत्न आणि कोणत्याही चेतावणींबद्दल महत्त्वपूर्ण तपशील उघड होण्याची शक्यता असते.
फ्लाइट डेटा रेकॉर्डरमध्ये विमानाची कार्यक्षमता, उंची, वेग, इंजिन शक्ती, नियंत्रण पृष्ठभाग स्थिती आणि प्रणाली चेतावण्या यासह सर्व तांत्रिक तपशील असतो.
कॉकपिट व्हॉइस रेकॉर्डरमध्ये कॉकपिटमधील सर्व ऑडिओ रेकॉर्ड असतो, ज्यात पायलटमधील संभाषणे, पायलट आणि ट्रॅफिक नियंत्रकांमधील संभाषण, रेडिओ संदेश, क्रू सोबतच समन्वय, आपत्कालीन चेकलिस्ट वापरली गेली की नाही, चेतावणी अलार्म आणि इतर यांत्रिक आवाज यांचा समावेश होतो. या दोन्ही उपकरणांमधून मिळालेल्या माहितीमुळे तांत्रिक दोष, पायलटची चूक, इंजिनमधील बिघाड, पक्ष्यांची धडक किंवा विमानात घडलेली कोणतीही घटना अपघातास कारणीभूत ठरली का, हे उघड होण्याची अपेक्षा आहे.
ब्लॅक बॉक्स सापडल्यानंतर त्यांना नागरी विमान वाहतूक संचालनालय किंवा विमान अपघात तपास विभागाच्या प्रयोगशाळांमध्ये सखोल विश्लेषणासाठी पाठवले जाईल. तेथे तज्ज्ञ डेटा डीकोड करतील आणि दोन्ही रेकॉर्डरमधील माहिती जुळवून दुर्घटनेचे नेमके कारण शोधतील.
ब्लॅक बॉक्सच्या विश्लेषणातून मिळालेली माहिती विमान कंपन्या आणि विमान सुरक्षा यंत्रणांना सुरक्षा मानके सुधारण्यास मदत करेल अशीही अपेक्षा आहे.
