NISAR Mission: भारत आणि अमेरिकेच्या अंतराळ सहकार्यातील एक महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) आणि नासा (NASA) यांनी श्रीहरिकोटामधून सर्वात प्रगत पृथ्वी निरीक्षण रडार उपग्रह ‘निसार’ (NISAR Mission) यशस्वीरित्या प्रक्षेपित केला. हा उपग्रह जमीन आणि बर्फाच्या पृष्ठभागावरील लहान बदल शोधू शकतो. नैसर्गिक आपत्ती आणि मानवनिर्मित धोक्यांचा अंदाज लावण्यात त्याची महत्त्वाची भूमिका असेल.
सहकार्याचा पहिला प्रयोग
हा उपग्रह नासा आणि इस्त्रो यांच्यातील पृथ्वी निरीक्षणातील पहिला हार्डवेअर सहकार्याचा भाग आहे. त्याचे नाव निसार असून, त्यात आतापर्यंत प्रक्षेपित झालेली सर्वात प्रगत रडार प्रणाली आहे.
या उपग्रहाचा खर्च 1.5 अब्ज डॉलर्स इतका आहे, जो पृथ्वी निरीक्षण मोहिमांमध्ये सर्वात महागडा ठरला आहे. तो भूकंप, ज्वालामुखीचा उद्रेक, भूस्खलन आणि धरणे, पूल, रस्ते यांच्या देखरेखीस मदत करेल. ढगांमधून भेदण्याची त्याची क्षमता वादळे, पूर आणि समुद्राची पातळी वाढणे यावर तातडीने प्रतिसाद देईल.
उपग्रहाचे वैशिष्ट्यs
हा उपग्रह पिकअप ट्रकच्या लांबीसमान आहे. त्यात अभियांत्रिकी प्रणाली आणि दुहेरी रडार पेलोड आहे. एक रडार 10 इंच तर दुसरा 4 इंच तरंगलांबीचा आहे. हे रडार पृष्ठभागाच्या वेगवेगळ्या गुणधर्म शोधू शकतात. मातीतील आर्द्रता, जमिनीचे स्थलीकरण किंवा वनस्पतींची वाढ याचा अभ्यास यामुळे शक्य होईल. दोन्ही रडार एकत्र काम करून वेळ आणि स्थानानुसार डेटा गोळा करतील, ज्यामुळे पृष्ठभागाचे अचूक मोजमाप होईल.
नासा आणि इस्त्रो यांनी हा उपग्रह पुढील पिढीच्या पृथ्वी निरीक्षणाचा नमुना मानला आहे. त्याला भूस्थिर उपग्रह प्रक्षेपण यानाने कक्षेत सोडले जाईल, जो 464 मैल उंचीवर ध्रुवाजवळून जाईल. पहिले 90 दिवस उपग्रह तैनात करण्यासाठी वापरले जातील. त्यात 39 फूट रुंद सोन्याचा अँटेना वाढवला जाईल. ही मोहीम तीन वर्षे चालेल आणि इंधन उपलब्ध असेल तर आणखी काळ चालू राहील. उपग्रहात दोन रडार प्रणाली आणि सौर पॅनेल आहेत, जे ऊर्जा निर्माण करतील आणि पृथ्वीवर मायक्रोवेव्ह पल्सेस पाठवून माहिती गोळा करतील.
